Spoor besparen

Grote besparingen zijn mogelijk in woningen en bij bedrijven en kantoren. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld met energiebesparing in het eigen vastgoed (Gresco). Besparingen zijn goed voor een derde van ons einddoel. Dit spoor valt uiteen in wonen (nieuwbouw, huursector, particuliere woningen), bedrijven en de eigen gemeentelijke organisatie. Voor woningen geldt dat alle nieuwbouw per 1 juli 2018 alleen nog aardgasvrij mag zijn. In de bestaande bouw willen we eigenaren stimuleren en faciliteren zoveel mogelijk energie te besparen. Voor de huursector maken we prestatieafspraken met woningcorporaties. Samen met het bedrijfsleven is in 2018 een Deal ‘Groningen werkt SLIM’ondertekend waarbij de eerste afspraken zijn gemaakt tot concrete samenwerking om verduurzaming bij et bedrijfsleven te realiseren. De gemeentelijke gebouwen willen we voor 2035 energieneutraal maken.

Wat wilden we bereiken?

Wonen (zie ook onder het programma Wonen ) Begin 2017 hebben wij het “Actieplan Groningen aardgasloos in 2035” aan de raad aangeboden. Dit laat zien langs welke lijnen op termijn in de hele warmtevraag van de stad op een duurzame manier kan worden voorzien. De aanpak zal wijkgericht zijn omdat rekening gehouden moet worden met de kwaliteit en typologie van de woningen, en met de bestaande netwerken voor elektriciteit en gas. De verwarming van woningen zal in de toekomst gebeuren met aangevoerde warmte via een warmtenet, door warmtepompen of door een combinatie van warmtepompen met groen gas. In de meeste gevallen is een vergaande verbetering van de isolatie van de woningen nodig. Dit is een arbeidsintensief proces waarbij bewoners, corporaties, wijkverenigingen, netwerkbeheerders, bedrijfsleven en de gemeente concreet te nemen maatregelen kiezen. In Paddepoel-Noord is hiervoor in 2017 en 2018 al de basis gelegd. Hierbij moeten ook concepten voor financiering worden ontwikkeld. De verduurzaming van de woningvoorraad is een goede motor voor de “wijkvernieuwing 3.0”. Wij zien dit als de grootste renovatie-opgave na de tweede wereldoorlog. Daarom zullen we een masterplan opstellen zijn waarin we aangeven hoe de verduurzaming van de corporatieve woningvoorraad kan worden gerealiseerd.

Bedrijven
Energiebesparing bij het bedrijfsleven organiseren wij sinds enkele jaren gebied- en branchegericht. Dat doen we in nauwe samenwerking met georganiseerde ondernemers. In 2018 hebben we het actieprogramma energiebesparing bij bedrijven opgeschaald. We hebben het team van energietoezichthouders verder versterkt en de werkprocessen geconcretiseerd. Via informeren, stimuleren en procesbewaking wordt het bedrijvenbestand benaderd. In 2018 zijn circa 650 bedrijven aangeschreven en zijn de energiegegevens opgevraagd. Vervolgens zijn ze gewezen op de wettelijke verplichtingen en is er een aanbod gedaan naar een van de stimuleringsiniatieven.

Bedrijven en instellingen zijn goed voor 51% van het totale energiegebruik in de gemeente Groningen. Nu met uitbreiding van onze nieuwe gemeente is de scope van bedrijven veranderd en uitgebreid. Het gaat nu om ongeveer 3.720 zakelijke verbruikers, waarvan circa 1155 groot- en middenverbruikers. De laatste verbruiken vormen gezamenlijk meer dan negentig procent van het totale zakelijke energieverbruik.

Gemeentelijke organisatie
Met de Gresco beogen we om ongeveer 250 gemeentelijke gebouwen te verduurzamen. In 2015 stelde de raad daartoe het meerjarenplan 2015-2017 van de Gresco vast, welke is herzien in 2017. De Gresco zet de opbouw van de organisatie voort door het integrale energiemanagement van energieverbruikers op zich te nemen en door ook besparing op onderhoud en beheer in de aanpak mee te nemen. In 2017 is de Gresco geëvalueerd (‘Gresco, de eerste drie jaar’) waarbij de conclusie is getrokken dat we verder gaan op de ingeslagen weg. De energie die we nog nodig hebben ná de besparingsopgave willen we vanaf 2019 duurzaam en lokaal inkopen. Geplande concrete maatregelen voor 2018 waren: Papiermolen opleveren (riothermie), verduurzamen van 24 energie slurpende gebouwen, het verder “verledden” van al ons vastgoed, en meer daken voorzien van zonnepanelen. Daarnaast wilden we in 2018 onze energiemonitoringssoftware vervangen en bepalen wat er nodig is om ons vastgoed CO ₂ -neutraal te krijgen en aan te sluiten bij het Klimaatakkoord.

Wat hebben we hiervoor gedaan?

Wonen

• In het programma Wonen zijn de activiteiten beschreven met betrekking tot verduurzaming van sociale huurwoningen, verduurzamen van particuliere woningen, en ‘Groningen aardgasloos’. In december 2016 is een nieuw actieplan voor het spoor warmte vastgesteld (zie ook onder het spoor Warmte). Dit heeft grote betekenis voor woningen. Het plan voorziet in uitfasering van aardgas in onze warmtevoorziening in de komende 20 jaar. Meer informatie over deze aanpak is te lezen onder het spoor Warmte. Stadjers kunnen via het loket Groningen Woont Slim ondersteuning krijgen bij het toepassen van energiebesparende maatregelen;
• In 2018 is het energieloket van de gemeente Groningen “Groningen Woont SLIM” verder gegaan met de verduurzaming van de particuliere woningen. Er is een grote stap gezet in het samenbrengen van vraag en aanbod. De aanpak is gericht op de grondgebonden woningen, de gestapelde bouw en de corporatieve voorraad. De samenwerking is gezocht met de wijkinitiatieven en met partijen zoals Grunneger Power en Buurkracht. Daarmee streven we naar een opschaling in termen van aantallen;
• Er zijn in 2018 1400 particuliere woningen met hulp van GWS verduurzaamd, waaronder veertig in VvE-verband. Dit is een toename van 260% ten opzichte van 2017. Gemiddeld werd 5.615 euro in een woning geïnvesteerd. In 2018 hebben 22.660 mensen de website van GWS  bezocht, het Facebook-bereik is 244.778 bezoekers. Meer aantallen staan onder het programma ‘wonen’;
• Naast de particuliere woningverbetering is GWS ook de samenwerking met de woningbouwcoöperaties aangegaan. In 2018 zijn 18 woningen verduurzaamd en is 177.000,- geïnvesteerd in het verduurzamen van de woningen. Om te voorkomen dat ‘slechte’ huurwoningen worden verkocht, heeft Nijestee gekozen voor een samenwerkingsvorm met GWS waarbij de huurwoningen alleen verkocht kunnen worden met een verduurzamingspakket van GWS.

Bedrijven

• Uitvoering Wet milieubeheer (specifiek op grote energieverbruikers), en Europese regelgeving (EED); Controle op naleving Europese regelgeving (EED) en uitvoering Wet milieubeheer (specifiek op grote energieverbruikers). De locaties waar het bevoegd gezag in Groningen ligt, zijn allemaal beoordeeld. Hiervan wordt nu de uitvoering van maatregelen gemonitord. Alle bedrijven in Groningen die EED plichtig zijn, maar waar wij geen bevoegd gezag zijn, zitten in een proces om tot energiebesparing te komen.
• Onderwijsinstellingen: de schoolbesturen is gevraagd waar de split incentive ligt voor een verdere voortgang in de verduurzaming, dit onderzoek wordt in de loop van 2019 aangeboden..
• Ontwikkelingen “Groningen kennisstad”: door de cross-over van de energiesector met de IT-sector, ontstaat nieuwe bedrijvigheid die de energiesector nieuwe impulsen geeft. Bijvoorbeeld op Entrance of door het samengaan van Energy Valley met Energy Academy Europe en Energy Delta Institute op de Zernike Campus Groningen.  
• Naar aanleiding van de motie ‘convenant gebruik terrasverwarmers’ (voorjaarsdebat 2017) worden - in samenwerking met de Koninklijke Horeca Nederland - de ondernemers gestimuleerd om terrasverwarmers duurzamer en energiebesparend te gebruiken;
• Er zijn meerdere stimuleringstrajecten gestart voor bedrijven om energie te besparen of om energie op te wekken. Hiermee willen we bedrijven stimuleren om te investeren in verduurzaming. Voorbeelden hiervan zijn:

-   Clean Campagne van Natuur en Milieufederatie Groningen: bedrijven krijgen een energieaudit, met een doorkijk naar energieneutraal worden;
-    Groningen vergroend door Grunneger Power. Grunneger Power stimuleert bedrijven om over te stappen naar een groen energiecontract of om te kiezen voor zonne-energie;
-    Met Green-men geven we vastgoedbeleggers inzicht in verdienmodellen voor zonne-energie;
-    Op bedrijventerrein Zuidoost ontzorgen we bedrijven volledig bij de aanschaf van zonnepanelen;
-    In 2018 is gestart met een inventarisatie van de gemeentelijke vergunningsplichtige bedrijven en de mate waarin energiebesparing in de vergunning is opgenomen. Waar dit niet het geval is, worden in 2019 de vergunningen aangepast. Dit gaat om circa 22 bedrijven.

• Inmiddels hebben 41 bedrijven en instellingen de routekaart ‘Groningen Energieneutraal’ ondertekend en hebben toegezegd bij te dragen aan de versnelling van de energietransitie in Groningen. Ook de vier bedrijvenverenigingen in de stad Groningen hebben de routekaart ondertekend. Vanuit deze bedrijvenverenigingen en de gemeente Groningen is er een samenwerking ontstaan om een bedrijvenplatform op te richten waarin bedrijven begeleid worden in de transitie naar CO ₂ -neutraal en aardgasvrij.

Gemeentelijke organisatie

• De energie die we nog nodig hebben ná de besparingsopgave hebben we vanaf 1 januari 2019 duurzaam en lokaal ingekocht. De stroom wordt met nieuwe installaties regionaal geleverd. Enerzijds door Eneco, anderzijds door de lokale energieleverancier Energie van Ons. In de eerste vijf jaar van de totale contractperiode van vijftien jaar moeten de productie-installaties zijn gerealiseerd. Voor gas hebben er een contract afgesloten met Greenchoice: gedurende vijf jaar moet drie procent vergroend worden per jaar. Deze inkoop van elektriciteit en gas is samen met een groot aantal omliggende gemeenten en de provincie gerealiseerd;
• In 2018 is ook onze nieuwe energiemonitorings- en facturerings-software aanbesteed en gegund. In de eerste maanden van 2019 wordt dit geïmplementeerd. Daarmee maken we een goede stap in integraal energiemanagement;
• In 2018 is er gewerkt aan een voorstel om de openbare verlichting te verledden. In 2019 zal dat aan de raad worden voorgelegd;
• Andere opgeleverde projecten zijn oplevering van riothermie in de Papiermolen, vervangen van huidige verlichting door ledverlichting op diverse locaties, voorbereiding overdracht van Zonnepark Vierverlaten aan Grunneger Power, zonnepanelen gelegd op de daken van Hanzeplein, Europaweg 8, Oosterpoort, Trompsingel en sporthal Hoogkerk;

•    Afronding eerste fase verduurzaming 24 gebouwen;

Lopende projecten en in voorbereiding genomen:

• Informatieschermen met het energieverbruik in openbare gebouwen;
• Verdere uitrol van vervanging huidige verlichting door ledverlichting bij alle sporthallen en sportvelden;
• Verder gaan met het leggen van zonnepanelen op gemeentelijke daken, inclusief subsidieaanvragen;
• Experimenten met kleinschalige windmolens;
• Het verder ontwikkelen van de combinatie van besparen op energie én onderhoud;
• Pilot laadpalen voor ons gemeentelijk vervoer en haalbaarheidsstudie opwekken groene waterstof t.b.v. transport en elektrificeren en verwarmen van onze gebouwen;
• Masterplan (lange termijnvisie) verduurzamen gemeentelijk vastgoed ter besluitvorming aanbieden.

Conclusie

Energiebesparing bij woningen, bedrijven en in de gemeentelijke organisatie zelf staat volop in de aandacht. Het belang van energiebesparing vormt een hoofdopgave voor de komende jaren. Hierbij zal een koppeling met de warmtestrategie van groot belang zijn.