Ouders hebben in de opvoeding de eerste verantwoordelijkheid. Maar ook familieleden, leerkrachten, vrienden, buren en sportbegeleiders spelen een rol. Samen zorgen ze voor 'opvoedkracht'. Waar nodig en mogelijk boden we in 2018 ondersteuning. Dat deden we zo vroeg mogelijk waarbij het gezin en de jeugdige in het dagelijks leven centraal stonden. Hierbij werkten wij aan preventie door zowel vroeg signalering te bevorderen als door voorwaarden te creëren die bijdragen aan een positieve leefomgeving. Daar waar onveilige situaties toch ontstonden pleegden wij interventies in het kader van onze aanpak Kindermishandeling. Met ingang van 1 januari 2015 is met de transformatie van de jeugdhulp de verantwoordelijkheid voor de aanpak van kindermishandeling volledig op gemeentelijk niveau neergelegd. In onze stad heeft deze aanpak hoge prioriteit, want alle kinderen hebben recht op een veilige leefomgeving. Tevens merken we hierbij op dat kindermishandeling hoge maatschappelijke kosten met zich meebrengt, want slachtoffers doen een groter beroep op gezondheidszorg en hulpverlening en lopen een sterk verhoogd risico om later opnieuw slachtoffer of pleger te worden van huiselijk geweld. We willen met onze interventies de veiligheid voor kinderen borgen en kindermishandeling aanpakken.

Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2018 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.

*Dit is het totaal aantal meldingen (inclusief politiemeldingen) over gezinnen. Dit zijn dus geen unieke meldingen; er kunnen meerdere meldingen zijn over één gezin vanuit verschillende bronnen.
** Dit betreft het aantal gezinnen dat vanaf 2016 al eerder was gemeld bij VT en waarover in dit jaar een hermelding is gedaan (exclusief politiemeldingen).
*** aantal uithuisplaatsingen betreft het aantal machtigingen tot uithuisplaatsing van JB Noord. Het heeft niet alleen betrekking op onveiligheid, maar ook op bijv. verslaving en/of psychische problematiek.
**** Het aantal is een gemiddelde over het hele jaar en heeft betrekking op het aantal zaken waarbij het niet lukt om een melding binnen 5 dagen (wettelijke termijn) te beoordelen. Een werkvoorraad van 10 zaken is gebruikelijk; bij meer dan 10 zaken spreken we van een wachtlijst. Overigens worden crisis- en spoedzaken wel altijd direct dezelfde dag opgepakt.

Wat wilden we bereiken in 2018?

Wij willen er voor zorgen dat alle kinderen groeien op in een veilige leefomgeving. Daarvoor bevorderen we de signalering en melding van kindermishandeling en dragen zorg voor een effectieve aanpak wanneer kindermishandeling is geconstateerd.

Wat hebben we hiervoor gedaan?

De Groninger gemeenten faciliteren gezamenlijk de wettelijke taken van Veilig Thuis Groningen en daarnaast een aantal bovenwettelijke taken, zoals de uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod en het project intensief casemanagement (zie ook beleidsveld 4.2.4 ). Aan de betrokken kinderen als getuige van huiselijk geweld wordt expliciet aandacht besteed door kind-hulpverleners.

De beschikbare middelen voor de Aanpak Kindermishandeling zijn ingezet voor preventie met de focus op het voorkomen, signaleren en bestrijden van kindermishandeling. Als leidraad geldt de intentieverklaring 10 van Noord, die wij samen met de Groninger gemeenten hebben ondertekend. In dit kader hebben wij het afgelopen jaar verschillende activiteiten georganiseerd, waaronder:

• De aanstelling van een gemeentelijk aandachtsfunctionaris kindermishandeling & team Aanpak en Preventie Kindermishandeling;
• Het trainen van beroepskrachten in gespreksvaardigheden, waar onder kinderopvang medewerkers;
• Voor 11 sportverenigingen vertrouwens-contactpersonen opgeleid in samenwerking met. Huis van de Sport en NOC*NSF;
• Voor Primair Onderwijs en Voortgezet Onderwijs 62 aandacht functionarissen huiselijk geweld en kindermishandeling opgeleid in samenwerking met de Landelijke Vereniging aandacht Functionarissen Kindermishandeling (LVAK);
• Presentaties Meldcode Kindermishandeling georganiseerd voor onder andere gastouderbureaus, huisartsen en vrijwilligers.
• Netwerkbijeenkomsten PO, VO en hulpverlening georganiseerd, gericht op bespreken casuïstiek, ontwikkelingen en leren van elkaar;
• Publiekscampagne tijdens Week tegen Kindermishandeling gericht op jongeren van 9 tot 19 jaar, met als thema ‘ik maak het verschil’;
• In de week tegen Kindermishandeling (november) hebben wij in 3Noord verband een lezing georganiseerd met als thema ‘praten met jongeren’ ;
• Een Mini-symposium voor tandartsen en mondhygiënisten in samenwerking met trainersgroep Wilde Kastanje;
• Het opleiden van aandacht functionarissen huiselijk geweld en kindermishandeling voor alle WIJ-teams i.s.m. de Landelijke Vereniging Aandacht Functionarissen Kindermishandeling (LVAK);
• Daarnaast e-learning Meldcode voor (nieuwe) WIJ-medewerkers;
• Het meedenken en bijdragen aan het inrichten van een Lectoraat Kindermishandeling aan de Hanzehogeschool;
• Het bijdragen aan de aanstelling van de Jongerenombudsman;
• Het faciliteren, meedenken en bijdragen aan het ambassadeursoverleg Kindermishandeling 3Noord, een informeel netwerk van bestuurders uit de 3 Noordelijke Provincies die het thema kindermishandeling continu onder de aandacht brengt binnen gemeenten;

We hebben het afgelopen jaar veel ingezet op preventieve activiteiten, met name gericht op signalering. Maar daarnaast hebben we ook gewerkt aan het verbeteren van de aansluiting tussen Veilig Thuis en de WIJ-teams, is een aantal WIJ-medewerkers getraind in systeemgericht werken bij huiselijk geweld, hebben we het project intensief casemanagement bij huisverboden gecontinueerd en hebben we samen met betrokken partijen een aanzet gegeven tot een multidisciplinaire aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling (MDA++). Verder is de regio Groningen een van de deelnemende regio’s aan het landelijke meerjarige onderzoek van Verwey-Jonker naar de effectiviteit van de hulp bij huiselijk geweld. Het resultaat van de 1e meting verwachten we halverwege 2019. De conclusies uit dit onderzoek zullen we betrekken bij onze maatregelen.

Conclusie

We constateren een daling van het aantal meldingen kindermishandeling, maar anderzijds heeft Veilig Thuis ook een grote stijging van het aantal adviesvragen gerapporteerd. Tegelijkertijd blijkt uit recent landelijk onderzoek dat het aantal mensen/kinderen dat te maken heeft gehad met huiselijk geweld/kindermishandeling niet significant is afgenomen. Deze cijfers van Veilig Thuis zouden er dus op kunnen duiden dat het voorliggend veld/lokale teams meer casuïstiek zelf oppakt (en daarover advies vraagt bij VT), zodat het niet tot een melding komt.

De wachtlijst bij Veilig Thuis is licht gestegen ten opzichte van 2017. De wachtlijst is ontstaan in de zomerperiode toen zich een onverwachte stijging van het aantal meldingen voordeed en het is niet gelukt deze later weer weg te werken, vanwege de aanpassingen op de Wet Meldcode en de noodzakelijke training hiervoor van medewerkers. In de nieuwe begroting is ruimte om het aantal medewerkers uit te breiden; dit wordt bekostigd uit de extra rijksmiddelen naar aanleiding van de aangepaste Wet meldcode. Het is de verwachting dat hiermee de wachtlijst in het tweede kwartaal van 2019 weer daalt.  

De lichte stijging van het aantal hermeldingen wordt veroorzaakt doordat Veilig Thuis in 2018 over een langere periode terug kijkt, namelijk vanaf 2016 (start nieuwe registratiesysteem). Dit cijfer geeft nog geen compleet beeld van het totaal aantal hermeldingen en we zijn bezig om dit samen met Veilig Thuis scherper in beeld te krijgen. Hoewel hier dus nog geen conclusies uit kunnen worden getrokken, vinden we het op termijn wel een belangrijke indicator waaruit we kunnen afleiden of de eerder in gang gezette hulpverlening (na de eerste melding) ook tot voldoende resultaat heeft geleid. Dat hulpverlening niet altijd leidt tot een beëindiging van geweld kan meerdere oorzaken hebben, zoals de kwaliteit van de hulp en/of onvoldoende vrijwillige medewerking van ouders. Huiselijk geweld/kindermishandeling is een hardnekkig en complex probleem en we sturen op de kwaliteit van de aanpak op verschillende niveaus en zowel preventief als curatief.

Het terugdringen van het aantal hermeldingen zal een belangrijk doel zijn in het nieuwe regionale actieprogramma in het kader van het landelijke programma ‘Geweld hoort nergens thuis’, waarmee in 2019 wordt gestart.