Onder specialistische zorgvoorzieningen verstaan wij geïndiceerde zorg voor kortdurende of complexe interventies. De opgave bij het realiseren van het doel van de transformatie is om zoveel als mogelijk vragen van inwoners laagdrempelig op te lossen met gebruikmaking van basisvoorzieningen (zie beleidsveld 4.1.6 Sociale basisvoorzieningen ) en ondersteunende voorzieningen (zie beleidsveld 4.2.1 Ondersteunende voorzieningen ) en daarmee een kleiner beroep te doen op specialistische zorgvoorzieningen.

Doel van de transformatie van het sociaal domein is een inclusieve samenleving waarin iedereen naar vermogen mee kan doen. Vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) hebben we de wettelijke opdracht om daar waar nodig mensen te ondersteunen in hun zelfredzaamheid en participatie. Daarbij zijn we in 2018 uitgegaan van de volgende inrichting van het sociale domein: een samenleving met een sterke sociale basis bestaande uit informele sociale verbanden en de sociale inzet van alle vrijwilligers, ondernemers, stichtingen en verenigingen die de gemeente rijk is (spoor één). (Basis)voorzieningen die openstaan voor alle bewoners (spoor één). Ondersteuning dichtbij huis die aansluit op de behoefte en mogelijkheden van de inwoners en hun netwerk. Het gaat hierbij met name om langdurige ondersteuning in het alledaagse (spoor twee). Geïndiceerde zorg voor kortdurende of complexe interventies (spoor drie). De opgave bij het realiseren van het doel van de transformatie is om zoveel als mogelijk vragen van inwoners laagdrempelig op te lossen met gebruikmaking van spoor één en twee en daarmee minder een beroep te doen op voorzieningen van spoor drie.

We boden jeugdhulp waar een jeugdige of zijn ouders dit nodig hadden bij problemen met het opgroeien, de zelfredzaamheid of maatschappelijk participatie. In Groningen willen we namelijk:

• De opvoedkracht van ouders en de zelfredzaamheid van jeugdigen versterken zodat ze eventuele problemen zoveel mogelijk binnen het eigen netwerk zelf kunnen oplossen;
• Dat jeugdigen zoveel mogelijk in hun eigen omgeving opgroeien en deelnemen aan het gewone leven. Ondersteuning bieden we in de natuurlijke omgeving. Hiertoe transformeren we het jeugdstelsel;
• Als er (tijdelijk) hulp van buiten nodig is, dat de betrokken jeugdigen en betrokken ouders/opvoeders de begeleiding en ondersteuning krijgen die nodig is. En dat ze daar tevreden over zijn;
• Streven naar het inzetten van minder intensieve specialistische jeugdhulp en het voorkomen van terugval.

De school is een plek om problemen vroeg te signaleren. Gemeenten en schoolbesturen hebben daarbij een eigen verantwoordelijkheid. Gezamenlijk gaan we uit van: één kind, één gezin, één plan, één regisseur en één integrale benadering op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs, maatschappelijke ondersteuning en werk & inkomen. Daarom werkten en werken we samen op lokale, regionale en provinciale schaal.

Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2018 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.

* Het betreft hier bij de hieronder genoemde voorzieningen telkens eerst het aantal geïndiceerde voorzieningen en tussen haakjes het aantal unieke personen met de betreffende geïndiceerde voorziening (personen kunnen meerdere geïndiceerde voorzieningen hebben; de som van het aantal unieke personen met een voorziening kan daarmee (bij sommige productgroepen) afwijken van het aantal geïndiceerde voorzieningen per productgroep, de som van het aantal unieke personen voor de verschillende productgroepen tezamen is daardoor tevens hoger dan het totaal aantal unieke personen met een voorziening);
** De peildata van de aantallen voorzieningen en personen betreffen respectievelijk 31-12-2017 en 31-12-2018;

Wat wilden we bereiken in 2018?

We wilden de huishoudelijke hulp opnieuw aanbesteden. Ditzelfde gold voor het kortdurend verblijf en de groepsgerichte en individuele ondersteuning. Bij deze aanbesteding wilden we kijken naar een versnelling van de transformatie bewerkstelligen door aanbieders te selecteren die zich verbinden aan de transformatieopgave. Hierbij wilden we een passende bekostiging die zou prikkelen tot het realiseren van de transformatie.

In 2018 wilden we de jeugdhulp aan de hand van een geactualiseerde transformatieagenda verder vernieuwen. Daarnaast was onze inzet om waar mogelijk de intramurale zorg verminderen en meer substitutie van zwaardere intensieve zorgvormen door meer ondersteuning en zorg dichtbij. Hiermee willen we bereiken dat jeugdigen zoveel mogelijk in hun eigen omgeving opgroeien en deelnemen aan het gewone leven. Dit zijn meerjarige opgaven die gemonitord worden.
Om deze transformatie opgaven te realiseren wordt het steeds belangrijker om de samenwerking tussen de WIJ-teams (spoor twee) en de specialistische hulp (spoor drie) effectief in te richten; evenals de domein-overstijgende samenwerking binnen de specialistische jeugdhulp.
Om de reeds ontwikkelde jongerenaanpak goed te borgen hebben we ook in 2018 geïnvesteerd in goede onderlinge relaties met interne en externe partners en hebben we gezorgd voor duidelijke en transparante werkprocessen die goed op elkaar aansluiten. Hierbij stellen we de leefwereld van de jongeren centraal en indien nodig zorgen we voor maatwerk. We werken samen aan het doel om jongeren te ondersteunen om (economisch) zelfstandige inwoners van onze stad te worden.

Wat hebben we hiervoor gedaan?

In 2018 is een aanbesteding voor huishoudelijke hulp in de markt gezet voor 2019, met daaraan gekoppeld de algemene voorziening huishoudelijke hulp. Dit is in samenwerking met de gemeente Haren gebeurd, met het oog op de aanstaande herindeling.
Voor kortdurend verblijf, groepsgerichte en individuele ondersteuning geldt dat dit, samen met sociale activering uit de Participatiewet, via een lumpsum financiering in de markt is gezet voor 2019. Dit was de andere vorm van bekostiging, waarmee we verwachten dat dit leidt tot de juiste prikkel die bij moet dragen aan de transformatie. De geselecteerde aanbieders hebben zich ook met hun plannen verbonden aan onze transformatieopgave en ontvangen hier jaarlijks een budget voor.

In 2018 hebben wij in een interactief proces, samen met de ketenpartners zoals samenwerkingsverbanden passend onderwijs, cliëntenorganisaties en jeugdhulpaanbieders, een geactualiseerde transformatieagenda jeugdhulp 2018 – 2020 opgesteld. Tevens is voor 2018 tot en met 2020 een (regionale) bijdrage vanuit het Transformatiefonds jeugdhulp aangevraagd en ontvangen. In de Transformatieagenda zijn vijf ontwikkellijnen beschreven:

1. Een betere toegang tot (jeugd)hulp voor jeugd en gezinnen;
2. Alle jeugdigen krijgen de kans om zich positief te ontwikkelen;
3. Meer kinderen zo thuis mogelijk laten opgroeien;
4. Jeugdigen beter beschermen als hun ontwikkeling gevaar loopt;
5. Investeren in vakmanschap (leren en ontwikkelen).

2018 heeft in het teken gestaan van de beheersing van de stijgende kosten in de jeugdhulp als gevolg van de stijgende gemiddelde waarde per indicatie en een (lichte) stijging van het aantal indicaties. Daartoe hebben wij diverse maatregelen genomen. In regionaal verband (RIGG) is een Taskforce sturing uitgaven jeugdhulp ingericht die onderzoek heeft gedaan naar mogelijke oorzaken van de kostenstijging en mogelijkheden om kosten te beperken. Naar aanleiding daarvan zijn maatregelen genomen om de kosten te monitoren en beter in de grip te krijgen. Ook namen wij lokaal een aantal maatregelen, zoals het inrichten van een monitoringsoverleg, een onderzoek naar de hercoderingen jeugdhulp en onderzoek naar stapeling van jeugdhulp. In 2018 hebben wij geparticipeerd in het project Ondersteuner Jeugd en Gezin (OJG) van de RIGG met drie pilots in de wijken Vinkhuizen, De Held en Hoogkerk. Deze OJG is een belangrijke schakel tussen de huisartsenzorg en de WIJ-teams, en daarmee een middel in het beperken van de kosten van de jeugdhulp. Daarom hebben we gekozen voor versnelde invoering van de OJG, waarbij de OJG wordt ingezet in de wijken Beijum en Selwerd. De gemeenteraad is over de tekorten en de maatregelen om deze te beperken op een aantal momenten geïnformeerd.

Inzet bij al onze maatregelen is het waar mogelijk verminderen van de intramurale zorg en meer substitutie van zwaardere intensieve zorgvormen door meer ondersteuning en zorg dichtbij. Hiermee willen we bereiken dat jeugdigen zoveel mogelijk in hun eigen omgeving opgroeien en deelnemen aan het gewone leven. Specifieke aandachtspunten zijn jeugdigen (en de gezinnen waarin zij opgroeien) met complexe vaak meervoudige problematiek en de samenwerking tussen (passend) onderwijs en Jeugdhulp. De transformatieagenda wordt zowel op lokaal als op regionaal uitgevoerd. De WIJ-teams spelen hier een belangrijke rol in.  

Verder hebben wij in 2018 ingezet op collectivering van individuele jeugdhulp, zoals met de pilot collectieve ondersteuning/zorg in het (V)SO. Deze pilot wordt met ingang van het schooljaar 2018-2019 uitgevoerd op twee (V)SO scholen in de gemeente. Ook deze maatregel moet een besparing op de uitgaven van de jeugdhulp opleveren. Voor inhoudelijke informatie verwijzen wij u naar het deelprogramma onderwijs.

De Jongerenaanpak - Taskforce Jongeren - richt zich, op basis van casuïstiek, op het organiseren en/of faciliteren van een snelle, effectieve en vooral samenhangende ondersteuning aan kwetsbare jongeren tussen 16 – 27 jaar, zodat zij in staat zijn de regie te pakken op hun eigen leven, waaronder de regie op het organiseren van benodigde hulp. In 2018 zijn 39 casussen besproken en is voor een groot deel ervan een passende oplossing gevonden. Uitgaande van deze casuïstiek signaleren we trends, zoals werkprocessen die beter kunnen, kaders die niet altijd even duidelijk zijn en partners die elkaar onvoldoende kennen. De Taskforce, die jaarlijks tussen de 30 en 60 casussen bespreekt, heeft doorzettingsmacht en kan oplossingen voor bepaalde jongeren, indien nodig, forceren.

Conclusie

Het uitgangspunt bij onze inspanningen blijft de inwoner. Bij de WMO zien we nog altijd een stijgende lijn in de tevredenheid van de inwoner. Omdat we ook een toename zien in het aantal inwoners dat gebruik maakt van specialistische ondersteuning is het van belang om tevens in te zetten op de transformatie. Op deze manier hopen we grip te houden op de uitgaven, zonder dat de tevredenheid van de inwoners er onder lijdt. We verwachten met de laatste aanbestedingen hiermee een stap in de juiste richting te zetten.

Wat betreft de jeugdhulp zijn er nog steeds veel inspanningen nodig om de doelen van de Jeugdwet te realiseren. De transformatie van de jeugdhulp staat ondanks alle inspanningen nog in de kinderschoenen. Onze energie is de afgelopen jaren vooral gericht geweest op de inregeling van het stelsel en het inzicht en daarmee grip krijgen op de uitgaven. De afgelopen twee jaar gaven ons inzicht in de voortgang en ook de financiering van de jeugdhulp. De uitgaven en inkomsten zijn nog niet in evenwicht. Al onze inspanningen zijn erop gericht om hier verandering in te brengen; een stevige lobby (samen met de andere Groninger gemeenten en in G40 verband) richt zich op het verhogen van het budget dat vanuit het Rijk beschikbaar wordt gesteld.